اینکوترمز چیست؟

اینکوترمز چیست؟

اینکوترمز (Incoterms) یا “شرایط تجاری بین‌المللی”، مجموعه‌ای از اصطلاحات استاندارد است که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تدوین شده‌اند. این اصطلاحات وظایف، هزینه‌ها و مسئولیت‌های خریدار و فروشنده را در معاملات بین‌المللی کالا مشخص می‌کنند و نقش مهمی در کاهش اختلافات تجاری دارند.

هدف اصلی اینکوترمز ایجاد یک زبان مشترک برای اطمینان از آگاهی طرفین معامله درباره مسئولیت‌های خود است و به کاهش سوءتفاهمات کمک می‌کند.

تاریخچه اینکوترمز

1. پیش از اینکوترمز

در اوایل قرن بیستم، قوانین و اصطلاحات تجاری هر کشور متفاوت بود که این مسئله منجر به بروز اختلافات حقوقی در تجارت بین‌المللی می‌شد.

2. انتشار اولین نسخه (1936)

اولین نسخه اینکوترمز در سال 1936 منتشر شد و شامل 6 اصطلاح برای تجارت دریایی بود.

3. نسخه‌های به‌روزرسانی‌شده

با گذر زمان و تغییرات در حمل‌ونقل بین‌المللی، اینکوترمز به‌روزرسانی شد:

• 1953: افزودن شرایط حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای.
• 1980: تطبیق با حمل‌ونقل هوایی و کانتینری.
• 2020: جدیدترین نسخه با تمرکز بر شفاف‌سازی و بهینه‌سازی.

دسته‌بندی اینکوترمز 2020

اینکوترمز به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شود:

گروه E: تحویل در محل فروشنده

• EXW (Ex Works): خریدار مسئول هزینه‌ها و ریسک از محل فروشنده است.

گروه F: تحویل بدون پرداخت کرایه حمل

• FCA (Free Carrier): تحویل کالا به حامل تعیین‌شده توسط خریدار.
• FAS (Free Alongside Ship): تحویل کالا در کنار کشتی در بندر تعیین‌شده.
• FOB (Free On Board): تحویل کالا روی کشتی در بندر تعیین‌شده.

گروه C: تحویل با پرداخت کرایه حمل

• CFR (Cost and Freight): فروشنده هزینه حمل تا بندر مقصد را پرداخت می‌کند، اما ریسک با خریدار است.
• CIF (Cost, Insurance and Freight): مشابه CFR، به‌همراه بیمه کالا.
• CPT (Carriage Paid To): فروشنده هزینه حمل تا مقصد را پرداخت می‌کند.
• CIP (Carriage and Insurance Paid To): مشابه CPT، به‌همراه بیمه کالا.

گروه D: تحویل در مقصد

• DAP (Delivered At Place): تحویل کالا در محل تعیین‌شده؛ هزینه‌های گمرکی بر عهده خریدار است.
• DPU (Delivered At Place Unloaded): مسئولیت تخلیه کالا با فروشنده است.
• DDP (Delivered Duty Paid): فروشنده تمامی هزینه‌ها از جمله گمرکی را پرداخت می‌کند.

چرا اینکوترمز مهم است؟

اینکوترمز نقش کلیدی در تجارت بین‌المللی ایفا می‌کند و استفاده از آن مزایای قابل‌توجهی به همراه دارد:

1. کاهش اختلافات: اینکوترمز وظایف هر طرف را با شفافیت مشخص می‌کند و احتمال بروز اختلافات را کاهش می‌دهد.
2. شفافیت در هزینه‌ها: مشخص می‌کند چه کسی مسئول پرداخت هزینه‌های مختلف مانند حمل‌ونقل، بیمه و گمرک است.
3. سهولت در تجارت بین‌المللی: استفاده از یک زبان مشترک به سرعت و روانی معاملات کمک می‌کند.

تغییرات نسخه 2020

نسخه جدید اینکوترمز 2020 با تغییراتی برای هماهنگی بیشتر با نیازهای تجارت مدرن منتشر شده است:

1. اضافه شدن امکانات جدید: ایجاد شرایط جدید برای تجارت دیجیتال و حمل‌ونقل ترکیبی.
2. تاکید بیشتر بر بیمه: تعریف دقیق‌تر مسئولیت‌های مربوط به بیمه برای کاهش ریسک‌ها.
3. حذف و جایگزینی: حذف اصطلاحات قدیمی و جایگزینی آن‌ها با مفاهیم جدید و کارآمد.

مزایا و معایب انواع اینکوترمز

هر یک از اصطلاحات اینکوترمز مزایا و معایب خاص خود را دارند. در اینجا به بررسی برخی از پرکاربردترین اصطلاحات می‌پردازیم:

1. EXW (تحویل در محل کارخانه)

• مزایا:
  1. فروشنده فقط مسئول آماده‌سازی کالا است و تعهدات کمتری دارد.
  2. مناسب برای فروشندگانی که تجربه مدیریت حمل‌ونقل ندارند.
• معایب:
  1. خریدار باید تمام مراحل حمل، بیمه و گمرک را مدیریت کند که ممکن است پیچیده باشد.
  2. برای خریداران ناآشنا با حمل‌ونقل مناسب نیست.

2. FCA (تحویل به حمل‌کننده)

• مزایا:
  1. فروشنده کالا را به حمل‌کننده انتخابی خریدار تحویل می‌دهد، که تقسیم مسئولیت‌ها را تسهیل می‌کند.
  2. شفافیت بیشتر در هزینه‌ها و مسئولیت‌ها.
• معایب:
  1. امکان اختلاف درباره نقطه دقیق تحویل کالا.
  2. نیاز به هماهنگی بیشتر میان طرفین.

3. CPT (هزینه حمل پرداخت شده)

• مزایا:
  1. فروشنده هزینه حمل تا مقصد را بر عهده می‌گیرد.
  2. خریدار نیاز کمتری به مدیریت حمل‌ونقل دارد.
• معایب:
  1. مسئولیت کالا پس از تحویل به حمل‌کننده به خریدار منتقل می‌شود.
  2. فروشنده هزینه بیمه را پوشش نمی‌دهد.

4. CIP (هزینه و بیمه پرداخت شده)

• مزایا:
  1. فروشنده علاوه بر حمل، بیمه کالا را نیز فراهم می‌کند.
  2. مناسب برای کاهش ریسک‌های خریدار.
• معایب:
  1. فروشنده معمولاً بیمه حداقلی انتخاب می‌کند که ممکن است کافی نباشد.
  2. برخی ریسک‌ها همچنان بر عهده خریدار است.

5. DAP (تحویل در محل مقصد)

• مزایا:
  1. فروشنده مسئول حمل کالا تا محل مشخص‌شده است.
  2. مناسب برای خریدارانی که تجربه کمتری در مدیریت حمل دارند.
• معایب:
  1. فروشنده با ریسک‌ها و هزینه‌های بیشتری روبه‌رو است.
  2. هزینه‌های ترخیص گمرکی بر عهده خریدار است.

6. DDP (تحویل با پرداخت حقوق گمرکی)

• مزایا:
  1. فروشنده تمام مسئولیت‌ها از حمل‌ونقل تا گمرک را بر عهده دارد.
  2. خریدار بدون هیچ‌گونه نگرانی کالا را تحویل می‌گیرد.
• معایب:
  1. فروشنده با هزینه‌ها و ریسک‌های بالا روبه‌رو است.
  2. پیچیدگی قوانین گمرکی در کشور مقصد می‌تواند مشکل‌ساز شود.

2. اینکوترمزهای مناسب برای حمل‌ونقل دریایی و آبی

1. FAS (تحویل کنار کشتی)

• مزایا:
  1. فروشنده کالا را تا کنار کشتی تحویل می‌دهد و مسئولیت‌های خریدار از این نقطه آغاز می‌شود.
  2. مناسب برای کالاهایی که به‌صورت فله‌ای حمل می‌شوند، مانند مواد خام و معدنی.
• معایب:
  1. ریسک آسیب‌دیدگی یا سرقت کالا در بندر به عهده خریدار است.
  2. نیاز به هماهنگی دقیق میان خریدار و فروشنده در بندر بارگیری.

2. FOB (تحویل روی عرشه کشتی)

• مزایا:
  1. فروشنده کالا را روی کشتی تحویل می‌دهد که باعث شفافیت بیشتر در فرآیند تحویل می‌شود.
  2. خریدار کنترل بیشتری بر حمل‌ونقل دریایی و هزینه‌ها دارد.
• معایب:
  1. خریدار مسئول تمامی هزینه‌ها و ریسک‌ها پس از بارگیری روی کشتی است.
  2. این گزینه برای خریدارانی با تجربه کمتر در حمل‌ونقل دریایی مناسب نیست.

3. CFR (هزینه و کرایه حمل)

• مزایا:
  1. فروشنده هزینه حمل تا بندر مقصد را تقبل می‌کند و پیچیدگی‌های حمل برای خریدار کاهش می‌یابد.
  2. مناسب برای خریدارانی که تجربه کمتری در مدیریت حمل دریایی دارند.
• معایب:
  1. ریسک کالا پس از تحویل به کشتی به خریدار منتقل می‌شود.
  2. خریدار باید بیمه کالا را مدیریت کند.

4. CIF (هزینه، بیمه و کرایه حمل)

• مزایا:
  1. فروشنده علاوه بر هزینه حمل، بیمه کالا تا بندر مقصد را نیز فراهم می‌کند.
  2. مناسب برای کاهش ریسک خریدار در حمل‌ونقل دریایی.
• معایب:
  1. بیمه معمولاً حداقلی است و ممکن است تمام خسارات احتمالی را پوشش ندهد.
  2. ریسک کالا پس از تحویل به کشتی همچنان به خریدار منتقل می‌شود.

بهترین روش حمل‌ونقل و اینکوترمز برای انواع محصولات

1. محصولات حجیم و فله‌ای (مانند غلات، زغال‌سنگ و مواد معدنی)

• بهترین روش حمل:
  حمل‌ونقل دریایی با کشتی‌های فله‌بر (Bulk Carrier).
• اینکوترمز مناسب:
  • FOB: مناسب برای فروشنده‌ای که حمل کالا تا بندر را مدیریت می‌کند.
  • CFR: مناسب برای خریدارانی که تجربه کمی در مدیریت حمل دریایی دارند.
  • CIF: اگر خریدار بخواهد ریسک حمل‌ونقل دریایی را کاهش دهد.

2. کالاهای حساس و باارزش (مانند جواهرات، تجهیزات الکترونیکی و قطعات هواپیما)

• بهترین روش حمل:
  حمل‌ونقل هوایی به دلیل سرعت و امنیت بالا.
• اینکوترمز مناسب:
  • CIP: فروشنده هزینه حمل و بیمه با پوشش بالا را پرداخت می‌کند.
  • DAP: مناسب برای خریدارانی که نمی‌خواهند درگیر فرآیند حمل‌ونقل شوند.
  • EXW: اگر خریدار دارای شبکه حمل‌ونقل قوی باشد.

3. کالاهای فاسدشدنی (مانند مواد غذایی، میوه، سبزیجات و داروها)

• بهترین روش حمل:
  حمل‌ونقل سردخانه‌ای (Refrigerated Transport) از طریق هوایی، زمینی یا دریایی (با توجه به مسافت).
• اینکوترمز مناسب:
  • CFR: برای حمل دریایی کالاهای فاسدشدنی.
  • CIP: برای حمل هوایی یا زمینی با پوشش بیمه کامل.
  • DAP: فروشنده کالا را به‌صورت مستقیم در محل مقصد تحویل می‌دهد که مناسب کالاهای حساس به دما است.

4. کالاهای صنعتی سنگین (مانند ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی)

• بهترین روش حمل:
  حمل‌ونقل دریایی یا زمینی بسته به وزن و مسافت کالا.
• اینکوترمز مناسب:
  • FOB: برای فروشنده‌ای که توانایی تحویل کالا تا بندر را دارد.
  • CFR: مناسب برای خریدارانی که به دنبال ساده‌سازی فرآیند حمل‌ونقل هستند.
  • CIP: برای تضمین ایمنی کالا با پوشش بیمه‌ای مناسب.

اینکوترمز مناسب برای انواع کالاها و حمل‌ونقل

1. FCA (تحویل به حمل‌کننده):

• ویژگی: فروشنده کالا را به حمل‌کننده تعیین‌شده توسط خریدار تحویل می‌دهد.
• مزایا:
  • مناسب برای کالاهای حساس که نیاز به شفافیت در مسئولیت دارند.
  • استفاده گسترده برای حمل‌ونقل‌های بین‌المللی.

2. FOB (تحویل روی عرشه کشتی):

• ویژگی: فروشنده کالا را تا روی کشتی تحویل می‌دهد و مسئولیت خریدار آغاز می‌شود.
• مزایا:
  • مناسب برای حمل‌ونقل دریایی.
  • شفافیت بیشتر در هزینه‌ها و ریسک‌ها.

3. CIF (هزینه، بیمه و کرایه حمل):

• ویژگی: فروشنده هزینه حمل‌ونقل و بیمه را تا بندر مقصد تقبل می‌کند.
• مزایا:
  • مناسب برای کالاهای سنگین و باارزش در حمل‌ونقل بین‌المللی.
  • کاهش ریسک خریدار در حمل دریایی.

اینکوترمز مناسب برای انواع کالاها

5. کالاهای مصرفی عمومی (مانند پوشاک، لوازم خانگی، کتاب):

• بهترین روش حمل:
  • حمل‌ونقل دریایی برای کالاهای حجیم و سنگین.
  • حمل‌ونقل هوایی برای کالاهای سبک و کوچک.
• اینکوترمز مناسب:
  • EXW (تحویل در محل کارخانه): خریدار تمام مراحل حمل را مدیریت می‌کند.
  • FCA (تحویل به حمل‌کننده): شفافیت در تقسیم مسئولیت‌ها.
  • DAP (تحویل در محل مقصد): فروشنده مسئولیت کامل تا تحویل کالا به خریدار را دارد.

6. مواد شیمیایی و خطرناک (مانند گازها، مواد اشتعال‌زا، اسیدها):

• بهترین روش حمل:
  • حمل‌ونقل دریایی یا زمینی با تانکرهای ویژه مواد شیمیایی.
• اینکوترمز مناسب:
  • FCA (تحویل به حمل‌کننده): مناسب برای حمل کالاهای حساس با نیاز به مجوزهای خاص.
  • CIP (هزینه و بیمه پرداخت شده): اگر خریدار نیاز به پوشش بیمه کامل داشته باشد.
  • DAP (تحویل در محل مقصد): برای کالاهایی که نیاز به مدیریت دقیق در مقصد دارند.

7. کالاهای لوکس (مانند خودروهای لوکس، ساعت‌های گران‌قیمت):

• بهترین روش حمل:
  • حمل‌ونقل هوایی برای کالاهای حساس و گران‌بها.
  • حمل‌ونقل دریایی برای خودروهای لوکس.
• اینکوترمز مناسب:
  • CIP (هزینه و بیمه پرداخت شده): فروشنده بیمه کامل کالا تا مقصد را تقبل می‌کند.
  • DAP (تحویل در محل مقصد): خریدار کالا را در محل خود تحویل می‌گیرد.
  • FOB (تحویل روی عرشه کشتی): برای خودروهایی که از طریق دریایی حمل می‌شوند.

8. محموله‌های کوچک (مانند کالاهای تجارت الکترونیک):

• بهترین روش حمل:
  • حمل‌ونقل هوایی یا پست بین‌المللی با استفاده از خدمات کوریر مانند DHL یا FedEx.
• اینکوترمز مناسب:
  • EXW (تحویل در محل کارخانه): خریدار تمام مراحل حمل را مدیریت می‌کند.
  • DAP (تحویل در محل مقصد): فروشنده کالا را مستقیم به خریدار تحویل می‌دهد.
  • DDP (تحویل با پرداخت حقوق گمرکی): فروشنده تمام هزینه‌ها از جمله عوارض گمرکی را تقبل می‌کند.
  • CIP (هزینه و بیمه پرداخت شده): مناسب برای محموله‌های کوچک و باارزش.

نکات کلیدی برای انتخاب اینکوترمز

1. نوع کالا: حساسیت، ارزش و وزن کالا تعیین‌کننده بهترین اینکوترمز است.
2. مسافت حمل: روش حمل‌ونقل (هوایی، زمینی، یا دریایی) باید با توجه به مسافت انتخاب شود.
3. تقسیم مسئولیت: با در نظر گرفتن توانایی‌ها و تجربه خریدار و فروشنده، تقسیم مسئولیت باید شفاف باشد.